نسخه خطی فارسی قرون وسطی افیونیه: اولین رساله فردی در مورد تریاک و اعتیاد در تاریخ
Abdolali Moosavyzadeh, Farzaneh Ghaffari, Seyed Hamdollah Mosavat, Arman Zargaran, Azarakhsh Mokri, Soghrat Faghihzadeh, Mohsen Naseri
چکیده:
بر اساس شواهد تاریخی، سوء استفاده از تریاک از قرن شانزدهم در سراسر جهان – به ویژه در سراسر کشورهای شرقی – گزارش شده است. قبل از آن تریاک بیشتر به عنوان دارو استفاده می شد. در ادبیات طب سنتی فارسی به روش کشت، خواص، عوارض و سمیت آن اشاره شده است. در ایران قرن شانزدهم، در زمان صفویان، سوء مصرف تریاک آغاز شد. از آن زمان بود که علمای برجسته پارسی به فکر راه حلی برای این معضل اجتماعی افتادند. یکی از مشهورترین علما، عمادالدین محمود بن مسعود شیرازی است که کتابی در باب اعتیاد ـ افیونیه ـ تألیف کرد، کتابی جامع در موضوع تریاک و همه مسائل تریاک. علاوه بر این، وی روشهایی را برای کاهش دوز تریاک و جایگزینی با سایر داروهایی که طیف محدودتری از عوارض جانبی داشتند، به منظور از بین بردن وابستگی به تریاک و مواد مشتق از تریاک توصیه کرد. این به احتمال زیاد اولین کتابی است که به طور جامع به تریاک پرداخته و روش شناسی بازپروری مواد مخدر را در ادبیات سنتی پزشکی فارسی مورد بحث قرار داده است. در این بررسی تاریخی، نویسندگان کتاب افیونیه را معرفی کرده اند که روش های درمان اعتیاد و ترک تریاک را ارائه می کند. متن شامل ترکیبی از نظرات نویسنده، تجربه حرفه ای و ارجاع به کار سایر پزشکان مشهور است.
Abstract:
According to historical evidence, the abuse of opium has been reported all over the globe—specifically throughout Eastern nations—since the sixteenth century. Before that, opium had mostly been applied as medication. Reference has been made in traditional Persian medical literature to the method of cultivation, properties, side effects and toxicity. In sixteenth century Iran, during the reign of the Safavids, opium abuse began. It was from then that prominent Persian scholars started to think of solutions to this societal problem. One of the most famous scholars was Imad al-Din Mahmud ibn Mas’ud Shirazi, who composed a book concerning addiction—Afyunieh, a comprehensive book on the topic of opium and all issues of opium. Furthermore, he recommended methods for reducing opium dose as well as substitution with other medications that had a narrower range of side effects, in order to eradicate dependency upon opium and opium-derived materials. This is most likely the first book that comprehensively addressed opium and discussed drug rehabilitation methodology, in traditional Persian medical literature. In this historical review, the authors have introduced the book Afyunieh, which presents methods for treating addiction to and giving up opium; the text comprises a synthesis of the author’s opinions, professional experience and references to the work of other famous physicians.