خواص رزماری بسیار زیاد است. به همین دلیل هم خیلی از افراد از آن در غذاها، به عنوان دارو و… استفاده می‌کنند. این گیاه خواص درمانی زیادی دارد و به عنوان یکی از گیاهان دارویی شناخته می‌شود.
این گیاه به راحتی در هر جایی که بخواهید رشد می‌کند و شرایط سختی برای تکثیر ندارد. شما خودتان می‌توانید رز ماری را پرورش دهید یا اینکه آن را به صورت تازه و خشک از عطاری‌ها تهیه کنید. برای شناخت بیشتر این گیاه، خواص و فواید آن برای سلامتی و موارد منع مصرف آن در ادامه با ما در «سنابل» همراه باشید.
رزماری چیست؟
رزماری (رزمارینوس آفیسینالیس) گیاهی بوته دار است که ساقه‌های آن چوبی شکل و برگ‌هایی سوزنی و تیز مانند کاج دارد. این گیاه گل‌هایی به رنگ سفید، صورتی، بنفش یا آبی هم می‌دهد. اگرچه این گیاه از نظر ظاهر و عطر شبیه کاج است، اما در واقع به همراه مریم گلی و نعناع عضوی از خانواده گیاه‌شناسی Lamiaceae به شمار می‌رود.
رزماری گیاهی چند ساله و همیشه سبز است که به دلیل توانایی تحمل شرایط سخت، معمولا به عنوان درختچه زینتی آن را پرورش می‌دهند. این گیاه بومی منطقه مدیترانه است و از برگ و روغن آن معمولا در آشپزی و صنایع دارویی استفاده می‌کنند. این گیاه کاربردهای فراوانی دارد که در ادامه این مطلب به آنها می‌پردازیم.
نام دیگر رزماری چیست؟
رز ماری سابقه طولانی دارد و به همین دلیل نام‌های زیادی برای آن در نظر گرفته‌اند. در قدیم به این گیاه «اکلیل کوهی» یا «رز مریم» می‌گفتند. در حال حاضر اکثرا این گیاه را با همان نام رز ماری می‌شناسند.
در قدیم از این گیاه به عنوان چای و چاشنی غذاها استفاده می‌کردند، اما این روزها دمنوش و ادویه‌های این گیاه با نام خودش در بازار در دسترس است و می‌توانید آنها را تهیه کنید.
خواص دمنوش رزماری چیست؟
همان‌طور که گفتیم رز ماری به عنوان دمنوش یا چای از قدیم مورد استفاده قرار می‌گرفت. بسیاری از مردم از چای رزماری به دلیل طعم، عطر و فواید آن برای سلامتی لذت می‌برند. این دمنوش خواص زیادی برای بدن دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، ضدمیکروبی و ضدالتهابی: این دمنوش ترکیباتی دارد که از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. این رادیکال‌ها می‌توانند منجر به بیماری‌های مزمن مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ شوند.
- کاهش قند خون: اسید کارنوسیک و اسید رزمارینیک موجود در این دمنوش اثرات شبه انسولینی دارند و می‌توانند قند خون را کاهش دهند. کنترل نکردن قند خون منجر ممکن است باعث آسیب به چشم‌ها، قلب، کلیه‌ها و سیستم عصبی شود.
- بهبود حافظه و خلق و خو: شواهد نشان می‌دهند که نوشیدن و استنشاق ترکیبات موجود در چای رز ماری می‌تواند به تقویت خلق و خو و بهبود حافظه کمک کند. این دمنوش همچنین می‌تواند باعث بهبود کیفیت خواب شود.
- پشتیبانی از سلامت مغز: برخی مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند که برخی ترکیبات موجود در این دمنوش از مرگ سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کند و باعث افزایش سلامتی کلی مغز می‌شود. این دمنوش همچنین از سکته مغزی و آلزایمر هم پیشگیری می‌کند.
- حفظ سلامت چشم: دمنوش رزماری ترکیبات محدودی دارد که می‌توانند از سلامت چشم‌ها پشتیبانی کنند. استفاده از این دمنوش در کنار روش‌های درمانی دیگر می‌تواند به درمان بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولا کمک کند. اسید رزمارینیک موجود در این دمنوش می‌تواند شروع آب مروارید را نیز به تاخیر بیندازد.
- سلامت قلب: یک مطالعه حیوانی نشان داده که دمنوش رز ماری خطر نارسایی قلبی پس از حمله قلبی را کاهش می‌دهد.
- بهبود هضم غذا: افرادی که بعد از غذا خوردن احساس سنگینی می‌کنند می‌توانند دمنوش رز ماری بنوشند. این گیاه با باکتری‌های روده و کاهش التهاب در ارتباط است و باعث هضم بهتر می‌شود.
- کاهش وزن: اگر می‌خواهید وزن خود را کاهش دهید می‌توانید از این دمنوش استفاده کنید. ترکیبات موجود در این دمنوش سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهند.
بهترین زمان خوردن دمنوش رزماری
بهتر است از دمنوش رز ماری به مدت یک ماه و روزانه دو بار استفاده کنید. این دمنوش را جایگزین چای بعد از غذا کنید.
یک بار از این نوشیدنی بعد ز ناهار استفاده کنید. بعد از شام و دو الی سه ساعت قبل از خواب هم دوباره از این دمنوش استفاده کنید. این طریقه مصرف هم باعث بهبود هضم غذا می‌شود و هم خواب شما را بهتر می‌کند.
خواص رزماری برای باردار شدن
رزماری می‌تواند به بهبود سلامت رحم در خانم‌ها کمک کند. این گیاه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و هضم را بهبود ببخشد. همچنین منبع خوبی از آهن، کلسیم و ویتامین B6 است که می‌تواند به رشد جنین کمک کند. با این حال این ماده به طور قطع نمی‌تواند ناباروری را درمان کند یا باعث بارداری شود.
خواص رزماری برای مو
روغن رز ماری می‌تواند یکی از انواع ریزش مو، به نام آلوپسی آندروژنتیک و آلوپسی آره آتا را درمان کند. این نوع ریزش مو در مردان رایج‌تر است، اگرچه می‌تواند زنان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. مردان مبتلا به این نوع ریزش می‌توانند دو بار در روز و به مدت شش ماه از این روغن استفاده کنند. این کار باعث ضخیم شدن موها می‌شود. این محصول بر خلاف با ماینوکسیدیل باعث خارش پوست سر هم نمی‌شود.
خواص رزماری برای پوست
رزماری می‌تواند جریان خون را افزایش دهد، به همین دلیل وقتی روغنی که از این گیاه گرفته شده را به پوست می‌زنید جریان خود را در زیر پوست افزایش می‌دهد و باعث درخشان شدن و شفاف شدن پوست می‌شود. استفاده از این روغن برای کاهش چین و چروک‌ها، مبارزه با جوش و آکنه، سفت شدن پوست، کاهش التهاب و درمان سلولیت مناسب است. همچنین می‌توانید از آن برای کاهش پف زیر چشم استفاده کنید.
اگر خیلی عرق می‌کنید هم می‌توانید این روغن را به عنوان مام در قسمت زیر بغل استفاده کنید، زیرا به دلیل عطری که دارد جلوی بوی بد عرق را می‌گیرد.
خواص رزماری در لاغری
عرق رز ماری برای لاغری مفید است. این ماده سرعت سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد و در نتیجه به هضم سریع‌تر غذا کمک می‌کند. این نوشیدنی سرشار از آنتی‌اکسیدان است و می‌تواند به سوخت و ساز بدن کمک کند.
این گیاه همچنین از طریق آنزیم‌های طبیعی که دارد باعث سلامتی دستگاه گوارش و روده می‌شود. این نوشیدنی بعد از شام اشتها را سرکوب می‌کند و اجازه نمی‌دهد که زیاد بخورید. همچنین به دلیل ادرارآور بودن به جلوگیری از احتباس آب کمک می‌کند و وزن کاهش می‌دهد.
خواص رزماری برای زنان
رزماری برای زنان و مردان خواص تقریبا یکسانی دارد. این گیاه در خانم‌ها به سلامت رحم و تخمدان‌ها کمک می‌کند. همچنین باعث افزایش ضخامت مو و جلوگیری از ریزش مو می‌شود. اگر پوست صافی می‌خواهید هم می‌توانید از روغن رز ماری استفاده کنید.
دیگر خواص این گیاه برای سلامتی مانند سلامت ذهن، قلب، لاغری و… در بین خانم‌ها و آقایان یکسان است و فرقی نمی‌کند.
خواص رزماری برای مردان
بیشترین فایده رزماری برای آقایان درمان ریزش موی سکه‌ای است. این نوع ریزش مو در آقایان رایج است و به جز سر می‌تواند ریش و سبیل آنها را هم درگیر کند. استفاده از روغن رزماری می‌تواند باعث رشد مجدد موها در نواحی ریزش دار شود.
دیگر خواص این گیاه مانند آنتی‌اکسیدان بودن، بهبود هضم، کاهش التهاب، حمایت از سلامت مغز، بهبود خلق و خو و… نیز در آقایان و خانم‌ها یکسان است.
خواص رزماری برای دیابت
یک مطالعه درباره اثرات رز ماری بر روی افراد مبتلا به دیابت انجام شده است. شرکت‌کنندگان مبتلا به دیابت به مدت ۳۰ روز روزانه ۲ گرم رزماری مخلوط با یک لیتر آب مصرف کردند. در پایان آزمایش، سطح قند خون این شرکت‌کنندگان به طور قابل توجهی پایین آمده بود. بسیاری از مطالعات دیگر هم نشان داده‌اند که رزماری از چند طریق می‌تواند باعث کاهش دیابت شود. این گیاه از طریق موارد زیر این کار را انجام می‌دهد:
- افزایش جذب قند توسط عضلات؛
- کاهش جذب گلوکز در روده‌ها؛
- کاهش فعالیت آمیلاز (آمیلاز آنزیمی است که کربوهیدرات‌ها را تجزیه می‌کند. اگر کربوهیدرات‌ها به سرعت تجزیه نشوند قند خون کاهش پیدا می‌کند).
فواید رزماری برای پوست و مو
رزماری برای پوست و مو بسیار مفید است. این گیاه تاثیرات زیر را بر روی این دو قسمت از بدن می‌گذارد که باعث زیبایی هر چه بیشتر آنها می‌شود:
- التهاب پوست را کاهش می‌دهد؛
- رشد مو را تحریک می‌کند؛
- گردش خون را در پوست افزایش می‌دهد؛
- یک آنتی‌اکسیدان طبیعی است و با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند؛
- شوره سر را درمان می‌کند؛
- پف زیر چشم را برطرف می‌کند؛
- راهی برای درمان جوش و آکنه است؛
- بافت پوست را یکدست می‌کند؛
- پوست تحریک‌شده، سوزش دار، خارش دار و قرمز را بهبود می‌بخشد.
فواید رزماری برای تندرستی
این گیاه برای سلامتی و تندرستی فواید زیادی دارد. تا اینجا به اکثر این موارد اشاره کردیم، اما باز هم برای تاکید بر مفید بودن این گیاه به برخی از فواید آن اشاره می‌کنیم:
- حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است که از بدن در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند؛
- بر روی اعصاب تاثیر می‌گذارد و باعث کاهش استرس و نگرانی و بهبود اخلاق می‌شود؛
- علائم آلزایمر و زوال عقل را کاهش می‌دهد؛
- تمرکز را افزایش می‌دهد؛ بنابراین شب‌های امتحان می‌توانید از دمنوش رز ماری استفاده کنید؛
- از سیستم عصبی محافظت می‌کند و خطر سکته‌های ناگهانی را کاهش می‌دهد؛
- برای زیبایی پوست و مو مفید است؛
- خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد؛
- سیستم ایمنی را تقویت می‌کند؛
- حاوی اسید پانتوتنیک (ویتامین B5)، نیاسین (ویتامین B3)، تیامین (ویتامین B1)، فولات (ویتامین B9) و ریبوفلاوین (ویتامین B2) است.
رزماری برای یبوست
این گیاه از طریق آنزیم‌هایی که دارد باعث منظم شدن حرکات روده در دستگاه گوارش می‌شود که بهبود هضم را به دنبال دارد. همین مسئله باعث درمان یبوست می‌شود.
همچنین ماساژ دادن شکم با روغن رزماری می‌تواند یبوست را از بین ببرد؛ پس اگر یبوست دارید از دمنوش رز ماری استفاده کنید یا شکم خود را با مقداری از روغن این گیاه ماساژ دهید.
عوارض و مضرات رزماری چیست؟
مصرف بی رویه این گیاه می‌تواند منجر به بروز یک سری عوارض شود. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم:
- مصرف خوراکی
رزماری معمولا در غذاها به عنوان ادویه و چاشنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برگ این گیاه برای اکثر افراد در صورت مصرف دارویی تا ۸ هفته بی‌خطر است، اما مصرف روغن رزماری رقیق نشده یا مقادیر بسیار زیاد برگ آن می‌تواند خطرناک باشد. مصرف مقادیر زیاد این گیاه ممکن است باعث استفراغ، حساسیت به آفتاب و قرمزی پوست شود. - استفاده روی پوست
روغن رز ماری معمولا برای همه افراد بی‌خطر است، اما در برخی موارد می‌تواند منجر به بروز واکنش‌های آلرژیک شود. - استنشاق
مصرف این گیاه برای آروماتراپی یا بخور دادن و در کل بوییدن بی خطر است، اما باز هم بهتر است که این کار را بیش از حد انجام ندهید.
رزماری برای سرماخوردگی
این گیاه می‌تواند التهابات را کاهش دهد؛ بنابراین برای باز شدن احتقان و گرفتگی بینی در زمان سرماخوردگی موثر است. شما می‌توانید روغن رز ماری را بو کنید تا راه تنفستان باز شود. همچنین می‌توانید چند قطره از این روغن را در دستگاه بخور بریزید تا بوی آن در فضا پخش شود. خودتان هم می‌توانید بخور درست کنید. کافی است روی تعدادی برگ رزماری در یک کاسه مقداری آب جوش بریزید. سپس یک حوله روی سر خود بیندازید و صورت خود را درست بالای کاسه قرار دهید. بخاری که از ظرف بلند می‌شود را استنشاق کنید و با بینی و دهان نفس بکشید. به این ترتیب گرفتگی‌های بینی و گلو تا حد زیادی برطرف می‌شود.
رزماری و آرامش اعصاب
یکی دیگر از فوایدی که رز ماری دارد کاهش استرس و نگرانی و افزایش آرامش اعصاب است. به این منظور می‌توانید روغن رزماری را بو کنید. این گیاه سطح کورتیزول را کاهش می‌دهد که باعث تقویت سیستم ایمنی، بهبود خلق و خو و بهبود خواب می‌شود.
اگر شب‌ها نمی‌توانید خوب بخوابید حدود دو ساعت قبل از خواب دمنوش رز ماری مصرف کنید. این کار باعث افزایش آرامش و بهتر شدن خواب می‌شود.
رزماری برای ریه
رزماری خاصیت ضد التهابی دارد و به همین دلیل می‌تواند گرفتگی‌های ریه ناشی از سرماخوردگی و بیماری‌های دیگر را درمان کند.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره برگ‌های رزماری می‌تواند فیبروز ریه ناشی از بلئومایسین را کاهش دهد. این کار با نرمال کردن پارامترهای پرو اکسیدانی و افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی توسط این گیاه اتفاق می‌افتد.
بهترین روش مصرف رزماری چیست؟
روغن و دمنوش رزماری بسیار کاربردی هستند. روغن این گیاه که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد. دمنوش را هم که خودتان می‌توانید تهیه کنید. برای این کار ابتدا رز ماری را به یک قابلمه آب داغ اضافه کنید و درب آن را ببندید و اجازه دهید ۵ الی ۱۰ دقیقه خیس بخورد. سپس آن را از یک صافی رد کنید و اجازه دهید تا مایع به دست آمده خنک شود. این یک دمنوش بسیار مفید است که می‌توانید آن را بدون شکر، ۳ الی ۴ بار در روز مصرف کنید.
یک روش دیگر این است که از پودر یا خشک شده این گیاه به عنوان ادویه استفاده کنید. رزماری به صورت تازه یا خشک برای طعم دار کردن گوشت استیک و مرغ هم بسیار مفید است.
کپسول نجابل در سنابل دارو
کپسول نجابل، فرآورده‌ای کاملاً طبیعی و برگرفته از طب سنتی ایران است که با بهره‌گیری از عصاره برگ گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis) تهیه شده و با روش‌های علمی فرموله شده است. این مکمل گیاهی با برخورداری از ترکیبات مؤثری مانند رزمارینیک اسید، فلاونوئیدها و اسانس‌هایی چون سیترال و سیترونلال، تأثیرات چشمگیری در کاهش اضطراب، افسردگی و تپش قلب عصبی دارد. بر اساس مستندات معتبر طب سنتی و همچنین مطالعات بالینی جدید، بادرنجبویه گیاهی با طبع گرم و خشک است که تقویت‌کننده قلب، مغز، دستگاه گوارش و کبد شناخته می‌شود و اثرات آرام‌بخش و نشاط‌آوری دارد.
مطالعات علمی انجام‌شده در مراکز تحقیقاتی داخلی نیز اثرات مفید کپسول نجابل را تأیید کرده‌اند. در یک کارآزمایی بالینی دوسوکور، مصرف این کپسول در کاهش شدت و تعداد اپیزودهای تپش قلب و همچنین بهبود علائم اضطراب و بی‌خوابی نسبت به دارونما مؤثرتر بوده است. همچنین شواهد دیگری نیز حاکی از نقش بادرنجبویه در بهبود خلق‌وخو، کاهش افسردگی پس از جراحی، بهبود پروفایل چربی خون و بهبود عملکرد جنسی در بانوان می‌باشد. این کپسول با تأییدیه سازمان غذا و دارو و بدون عوارض جانبی گزارش‌شده، گزینه‌ای ایمن و طبیعی برای حفظ آرامش و سلامت روان است.
