درمان فوری پلاکت خون پایین

پلاکت‌های خون سلول‌های کوچک و مهمی در بدن هستند که مسئولیت لخته شدن خون را بر عهده دارند. وقتی جایی از بدن خونریزی می‌کند این سلول‌ها در محل جمع می‌شوند تا خون لخته شود و به اصطلاح بند بیاید. وقتی پلاکت‌های خون پایین باشند خون لخته نمی‌شود و ممکن است فرد دچار خونریزی داخلی شود.

این بیماری که در علم پزشکی «ترومبوسیتوپنی» نامیده می‌شود در برخی موارد می‌تواند بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل باید فورا به فکر درمان آن باشید. این مشکل با روش‌های مختلف از جمله داروهای گیاهی قابل کنترل است. در ادامه درباره پلاکت خون، دلایل پایین آمدن آن، علائم، راه‌های تشخیص و نحوه درمان آن با شما صحبت می‌کنیم.

پلاکت خون چیست و چرا پایین می‌آید؟

پلاکت خون (Platelets) سلول‌هایی در بدن هستند که هسته ندارند. این سلول‌ها در مغز استخوان ساخته می‌شوند و طول عمر آنها حدود ۷ الی ۱۰ روز است. وقتی ترومبوسیت‌های (پلاکت) قبلی از بین می‌روند پلاکت‌های جدید جای آنها را می‌گیرند. وظیفه اصلی این سلول‌ها قطع خونریزی در نقاط مختلف بدن است. مثلا زمانی که دستتان را می‌برید و دچار خونریزی می‌شوید ترومبوسیت‌ها خودشان را به محل خونریزی می‌رسانند و خون را لخته می‌کنند تا از هدر رفت خون جلوگیری کنند.

اگر تعداد ترومبوسیت‌های خون از ۱۵۰ هزار در هر میکرولیتر خون پایین‌تر بیاید فرد به پلاکت پایین دچار می‌شود. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلف از جمله کم شدن ساخت ترومبوسیت‌ها، از بین رفتن سریع این سلول‌ها، جمع شدن آنها در طحال و… رخ دهد. در ادامه این مطلب حتما به بررسی این موارد می‌پردازیم.

علائم کاهش پلاکت خون چیست؟

کاهش این سلول‌ها در بدن با علائمی همراه هستند که تا حدودی می‌توانند فرد را از وجود یک مشکل در بدن آگاه کنند. البته این بیماری در مراحل اولیه ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد، اما با پیشرفت بیماری علائم هم ظاهر می‌شوند. از علائم کاهش پلاکت خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کبود شدن نقاط مختلف پوست بدن به صورت ناگهانی و بدون هیچ دلیلی
• خونریزی طولانی از بریدگی‌های کوچک روی بدن
• خونریزی لثه یا خون دماغ شدن
• ایجاد دانه‌های قرمز ریز روی پوست
• خستگی و ضعف
• خونریزی شدید در دوران قاعدگی خانم‌ها
• دیده شدن خون در ادرار یا مدفوع
• سردرد یا سرگیجه شدید
• استفراغ همراه با خون

علت پایین بودن پلاکت خون

دلایل مختلفی برای پایین آمدن تعداد پلاکت‌های خون وجود دارد. هر کدام از این دلایل به نحوی می‌توانند تعداد این سلول‌های مهم را در خون کاهش دهند. در ادامه به بررسی این دلایل می‌پردازیم:

• بیماری‌های خود ایمنی: برخی از بیماری‌های خود ایمنی باعث می‌شوند که گلبول‌های سفید خون به ترومبوسیت‌ها حمله کنند و آنها را از بین ببرند. این موضوع یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش پلاکت خون در افراد است.
• عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت یا HIV: بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت می‌توانند میزان تولید ترومبوسیت‌ در مغز استخوان را کاهش دهند. این افراد معمولا به صورت دوره‌ای با کاهش این سلول‌ها مواجه می‌شوند.
• شیمی درمانی: استفاده از داروها یا پرتو درمانی در هنگام درمان سرطان می‌توانند این سلول‌های خونی را کاهش دهند. این پرتوها بر روی عملکرد مغز استخوان اثر می‌گذارند. حدود ۷ الی ۱۰ روز پس از شروع درمان معمولا این اتفاق رخ می‌دهد.
• مصرف الکل: الکل هم بر روی مغز استخوان تاثیر می‌گذارد و تولید پلاکت‌ها را کاهش می‌دهد. افرادی که الکل مصرف می‌کنند و با این مشکل مواجه هستند باید فورا مصرف الکل را کنار بگذارند.
• تجمع پلاکت در طحال: یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است برای افراد مختلف رخ دهد بزرگ شدن طحال است. این موضوع باعث تجمع ترومبوسیت‌ها در طحال می‌شود و مقدار آنها را کاهش می‌دهد.
• مصرف داروهای خاص: مصرف بی رویه برخی از داروها مانند داروهای ضد تشنج، ضد التهاب، آنتی باکتریال، قلبی عروقی و… باعث کاهش پلاکت در خون می‌شوند.
• بارداری: برخی افراد در دوران بارداری دچار این عارضه می‌شوند. این موضوع ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. به همین دلیل فرد باردار باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد.

آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟

اگر تعداد پلاکت‌های خون خیلی پایین باشد و به زیر ۳۰ هزار برسد می‌تواند خطرناک باشد. این عارضه می‌تواند منجر به خونریزی داخلی، به ویژه در مغز و دستگاه گوارش شود که برای سلامتی خیلی خطرناک است. اگر چنین شرایطی رخ دهد فرد باید تحت نظر پزشک باشد و به طور مداوم خون دریافت کند تا دچار مشکلات شدیدتری نشود.

اگر ترومبوسیت‌ کم باشد، اما این کم بودن خیلی شدید نباشد مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌شود، اما باید با پزشک مشورت کند تا جلوی موارد شدیدتر را بگیرد.

چه چیزی باعث ترومبوسیتوپنی می‌شود؟

ترومبوسیتوپنی(Thrombocytopenia)  اصطلاح علمی کاهش پلاکت خون است. همان‌طور که گفتیم انواع بیماری‌های عفونی، پرتودرمانی، مصرف دارو، بزرگ شدن طحال، بارداری و… می‌توانند باعث این وضعیت شوند. اگر علائم پایین بودن این سلول‌ها مانند کبودی‌های بی دلیل، خونریزی از بینی و لثه و… را مشاهده کردید حتما موضوع را پیگیری کنید. اگر سریع بتوانید جلوی کاهش ترومبوسیت‌ را بگیرید مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد.

راه‌های تشخیص پلاکت خون پایین

اگر علائم این بیماری را در خود مشاهده کردید، باید به فکر درمان باشید به این منظور بهتر است به پزشک متخصص خون مراجعه کنید. پزشک برای تشخیص بیماری از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• معاینه فیزیکی: در ابتدا پزشک شما را معاینه می‌کند تا هر گونه علائم ظاهری را بررسی کند. کبودی‌ها، خونریزی یا لکه‌های پوستی، بزرگ شدن طحال و… از جمله علائم ظاهری این بیماری هستند.
• آزمایش (CBC): این آزمایش برای شمارش کامل سلول‌های خونی است و یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص پلاکت پایین به کار می‌رود.
• آزمایش مغز استخوان: اگر ترومبوسیت‌ها خیلی پایین باشند و بیماری فرد شدید باشد پزشک عملکرد مغز استخوان را با نمونه برداری یا روش‌های دیگر بررسی می‌کند.
• تست‌های ایمنی و ویروسی: برای تشخیص بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت و HIV و بیماری‌های خود ایمنی از تست‌های مخصوص استفاده می‌کنند.

درمان فوری پلاکت خون پایین در خانه

پایین آمدن پلاکت خون کم‌کم آغاز می‌شود و اگر در همان ابتدا جلوی آن را بگیرید خیلی سریع درمان می‌شود. اگر هم شدید باشد باید به پزشک مراجعه کنید تا درمان‌های موثرتری را برای شما تجویز کند. در ادامه به راه‌های درمانی این وضعیت پزشکی اشاره می‌کنیم:

• شناسایی عامل کمبود ترومبوسیت‌: در درجه اول اگر علائمی مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید تا دلیل کمبود این سلول‌ها را مشخص کند.
• مصرف دارو: اگر پایین آمدن این سلول‌ها با دارو قابل درمان باشد پزشک با توجه به شرایط شما بهترین دارو را تجویز می‌کند. مصرف منظم این داروها در کوتاه‌ترین زمان این مشکل را برطرف خواهد کرد.
• دریافت خون: در موارد شدیدتر که پلاکت فرد خیلی پایین آمده باشد پزشک دریافت خون را تجویز می‌کند. در این مورد فرد باید در بیمارستان بستری شود و خون دریافت کند.
• جایگزین کردن پلاسما: گاهی اوقات پلاسمای فرد ممکن است حاوی سلول‌های مرده یا بیمار باشد. به همین دلیل پلاسمای فرد را خارج کرده و به جای آن پلاسمای سالم به او تزریق می‌کند. این پلاسمای سالم حاوی پلاکت‌های به اندازه و سالم است.
• کنترل استرس: در اکثر موارد استرسی که به فرد وارد می‌شود می‌تواند شرایط او را بدتر کند. به همین دلیل فرد باید استرس خود را کاهش دهد تا درمان سریع‌تر اتفاق بیفتد.
• خواب منظم: شما باید خواب کافی و منظم داشته باشید تا روند ساخت ترومبوسیت‌ در مغز استخوان هم ادامه پیدا کند. این سلول‌ها در زمانی که بدن خواب است خیلی سریع‌تر تولید می‌شوند.
• مصرف مایعات: نوشیدن آب کافی در طول روز به گردش بهتر خون کمک می‌کند. همین گردش داشتن عادی خون در بدن باعث عملکرد بهتر مغز استخوان و تولید پلاکت‌های سالم می‌شود.
• ترک مصرف الکل: الکل یکی از مواردی است که عملکرد مغز استخوان را با مشکل مواجه می‌کند. اگر می‌خواهید دچار کاهش پلاکت نشوید یا اینکه این بیماری را درمان کنید، باید مصرف الکل را کنار بگذارید.
• خارج کردن طحال: گاهی اوقات طحال بزرگ می‌شود و ترومبوسیت‌های زیادی در آن به دام می‌افتند. به همین دلیل پزشک جراحی و خارج کردن طحال را تجویز می‌کند. البته این روش تنها در موارد بسیار شدید تجویز می‌شود.

درمان فوری پلاکت خون پایین در طب سنتی

در طب سنتی روش‌های مختلفی برای درمان پلاکت خون پایین وجود دارد. برخی از این روش‌ها به سرعت این مشکل را برطرف می‌کنند. بعضی دیگر هم به عنوان درمان مکمل مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه چند روش سنتی را برای درمان این بیماری به شما معرفی می‌کنیم:

• استفاده از عرق گیاهانی مانند گزنه، چغندر، یونجه و گیاه نسترن برای تقویت تولید ترومبوسیت‌ها
• استفاده از دمنوش بابونه، نعناع و زنجبیل برای تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش گردش خون در بدن
• استفاده از ترکیبات طبیعی مانند شیره انگور، ارده کنجد، شهد توت و… به دلیل داشتن آهن و ترکیبات خون ساز و همچنین آنتی اکسیدان‌های طبیعی

داروها و مکمل‌های مؤثر برای افزایش سریع پلاکت خون

برخی داروها یا مکمل‌ها برای کنترل کاهش این سلول‌های مهم کاربرد دارند. در ادامه این داروها را به شما معرفی می‌کنیم:

• کورتیکواستروئیدها: این داروها برای سرکوب بیماری‌های خودایمنی و کاهش از بین رفتن ترومبوسیت‌ها مفید هستند.
• داروهای محرک مغز استخوان برای ساخت پلاکت
• مکمل‌های غذایی مانند ویتامین B12، ویتامین K، ویتامین C، آهن و فولات برای تقویت سیستم ایمنی و خون سازی بیشتر

مواد غذایی مفید برای افزایش پلاکت خون

یکی از راه‌های درمان پلاکت پایین داشتن رژیم غذایی مناسب و سالم است. بعضی مواد غذایی و خوراکی‌ها با افزایش گردش خون، خون سازی و تقویت سیستم ایمنی بدن تولید ترومبوسیت‌ را افزایش می‌دهند. در ادامه به بعضی از بهترین مواد غذایی برای افزایش این سلول‌های خونی اشاره می‌کنیم:

• اسفناج
• کلم
• انار
• چغندر
• پسته
• هویج
• کدو حلوایی
• عدس
• لوبیا
• ماهی سالمون
• تخم مرغ
• گوشت قرمز
• جگر
• عسل طبیعی

7 ماده غذایی برای افزایش پلاکت خون

برخی از میوه‌ها و مواد غذایی برای افزایش پلاکت خون مفیدند، زیرا خون ساز هستند و می‌توانند گردش خون را نیز افزایش دهند. در ادامه ۷ ماده غذایی مفید در این حوزه را به شما معرفی می‌کنیم:

1. پاپایا: این میوه دارای ترکیباتی است که می‌تواند ساخت ترومبوسیت‌ها را افزایش دهد.
2. انار: این میوه هم آنتی اکسیدان‌های زیادی دارد و از این طریق سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. به این ترتیب بیماری‌های خود ایمنی نمی‌توانند سلول‌های خونی را از بین ببرند.
3. چغندر: چغندر یکی از سبزیجاتی است که آهن و فولات زیادی دارد و می‌تواند یک خون ساز طبیعی باشد.
4. کدو حلوایی: کدو حلوایی هم تولید سلول‌های خونی را افزایش می‌دهد و گردش خون را بهبود می‌بخشد.
5. هویج: هویج هم یک منبع غنی از ویتامین A است. این ویتامین در سلامت مغز استخوان نقش دارد.
6. گوشت قرمز: گوشت گوساله و گوسفند هم سرشار از پروتئین آهن هستند و به خون سازی کمک می‌کنند.
7. جگر سیاه: این خوراکی لذیذ هم منبع خوبی از آهن است و می‌تواند باعث افزایش خون سازی شود.

برای افزایش پلاکت خون چه بخوریم؟

تمام مواد غذایی که به شما معرفی کردیم در خون سازی و افزایش تولید پلاکت موثر هستند، اما اینکه کدام خوراکی‌ها را چه زمانی میل کنید تا اثر بیشتری داشته باشد بسیار مهم است. مثلا بهتر است صبح ناشتا آب انار یا آب چغندر میل کنید تا هم خون تصفیه شود و هم سلول‌های خونی افزایش پیدا کنند. به عنوان میان‌وعده می‌توانید از مغزهایی ماند پسته و گردو استفاده کنید. برنج قهوه‌ای با ماهی سالمون یا گوشت قرمز هم می‌تواند تولید سلول‌های خونی را در وعده ناهار افزایش دهد. برای شام هم می‌توانید عدسی را به همراه سبزیجاتی مانند اسفناج و کلم درست کنید، زیرا سرشار از آهن است. به عنوان نوشیدنی کنار غذا هم می‌توانید از آب‌هویج، دمنوش بابونه یا گزنه استفاده کنید.

غذاهای مضر برای پلاکت خون پایین

برخی از خوردنی‌ها و مواد غذایی برای افرادی که به این مشکل دچار می‌شوند مضر هستند، زیرا می‌توانند سطح ترومبوسیت‌ خون را کاهش دهند. در ادامه به این مواد غذایی یا نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها اشاره می‌کنیم:

• نوشیدنی‌های الکلی مغز استخوان را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهند
• غذاهای چرب، فراوری شده و فست‌فود با تضعیف سیستم ایمنی همراه هستند
• نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های انرژی زا هم قند زیادی دارند و می‌توانند مشکلات فرد را افزایش دهند.
• مصرف سیر بیش از حد می‌تواند باعث افزایش فشار خون و غلیظ شدن خون شود
• زنجبیل هم عملکردی مانند سیر دارد و می‌تواند فشار خون را بالا ببرد.
• کافئین می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد.
• نمک بیش از حد هم می‌تواند فشار خون را بالا ببرد و با کاهش سلول‌های خونی همراه باشد.

چه میوه‌ هایی برای افزایش پلاکت خون مفید است؟

میوه‌هایی مانند انار، توت فرنگی، پاپایا، کیوی، لیمو شیرین، پرتقال، سیب، انگور قرمز و… برای افزایش پلاکت مفید هستند. این میوه‌ها ویتامین‌های مختلفی دارند. برخی از آنها به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند، در حالی که برخی دیگر به طور مستقیم با افزایش خون سازی همراه هستند. افزودن این میوه‌ها به رژیم غذایی می‌تواند جلوی تشدید بیماری را بگیرد و آن را بهبود بخشد.

پیشگیری از کاهش پلاکت خون: نکات و توصیه‌ها

برای اینکه بتوانید از این بیماری پیشگیری کنید، باید به یک سری نکات توجه داشته باشید. در ادامه توصیه‌هایی برای شما داریم:

• در صورت مشاهده هر گونه علائم مرتبط با کاهش این سلول‌های خونی مانند کبودی‌های بی مورد و خونریزی از لثه و بینی به پزشک مراجعه کنید.
• رژیم غذایی مناسب سالمی داشته باشید و به طور منظم ورزش کنید.
• مصرف سبزیجات و میوه‌های تازه را حتما در برنامه غذایی خود قرار دهید.
• از مصرف الکل و سیگار دوری کنید.
• بهداشت شخصی خود را رعایت کنید تا به بیماری‌های عفونی ویروسی مبتلا نشوید
• به صورت دوره‌ای چکاپ انجام دهید تا از سلامت بدن خود اطمینان پیدا کنید
• حتما با دستور پزشک از مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها استفاده کنید تا دچار کمبود ویتامین نشوید.

چه زمانی کاهش پلاکت خون خطرناک است و باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر تعداد پلاکت‌های خون به کمتر از ۳۰ هزار کاهش پیدا کند شرایط فرد خطرناک می‌شود. در این صورت ممکن است مشکلاتی مانند خونریزی مغزی، خونریزی گوارشی یا هر نوع خونریزی داخلی دیگری برای فرد رخ دهد. این موارد می‌توانند زندگی فرد را تهدید کنند.

اگر خونریزی شما به سرعت قطع نمی‌شود، در ادرار یا مدفوع خود خون دیده‌اید، از بینی یا لثه دچار خونریزی شده‌اید، در دوران قاعدگی خون زیادی از دست می‌دهید یا بدنتان بی دلیل کبود می‌شود فورا به پزشک مراجعه کنید. افراد مبتلا به سرطان هم که تحت پرتودرمانی یا شیمی درمانی هستند هم باید به طور مرتب از نظر تعداد پلاکت‌های خونی بررسی شوند.

بهترین دارو گیاهی درمان فوری پلاکت خون پایین

یکی از راه‌های طبیعی برای درمان کاهش پلاکت خون، استفاده از فرآورده‌های گیاهی است که هم ایمن‌اند و هم اثرگذاری بالایی دارند. شربت وردی‌بل (نسترن) یکی از همین محصولات است که بر پایه‌ی طب سنتی ایران و با روش‌های علمی مدرن تولید شده است. این شربت از میوه گل نسترن تهیه می‌شود و سرشار از ترکیبات ارزشمندی مانند ویتامین E، لیکوپن و ترکیبات فنولی است.

شرکت سنابل دارو به عنوان یکی از برندهای معتبر تولید فرآورده‌های گیاهی، با ترکیب دانش نوین و منابع اصیل طب سنتی، محصولات باکیفیتی را برای ارتقای سلامت جامعه ارائه می‌دهد. شربت وردی‌بل نیز یکی از محصولات شاخص این شرکت است که به دلیل ترکیبات طبیعی و نبود عوارض جانبی در دوزهای درمانی، گزینه‌ای مناسب برای افزایش پلاکت خون و تقویت عمومی بدن به شمار می‌آید.