زنیان یکی از گیاهان دارویی است که از دیرباز در ایران و جهان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این گیاه دارویی در طب سنتی هم کاربرد فراوانی دارد. این گیاه گرم است و خواص زیادی برای بدن دارد. از میان این خواص می‌توان به فواید آن برای دستگاه گوارش، سیستم تنفسی، کبد، کاهش وزن و… اشاره کرد. برای اینکه این گیاه بیشترین تاثیر را بر روی سلامتی شما داشته باشد، باید به درستی از آن استفاده کنید. در ادامه در مورد گیاه زنیان، موارد مصرف، انواع کاربردها و نحوه مصرف آن بیشتر با شما صحبت می‌کنیم.
گیاه زنیان چیست
زنیان از خانواده چتریان است و به عنوان یک گیاه با برگ‌های شانه‌ای مرکب شناخته می‌شود. اگر عکس زنیان را دیده باشید گل‌های سفید دارد. وقتی که این گیاه بزرگ می‌شود گل‌های سفیدی می‌دهد که دارای تخم هستند. تخم زنیان خشک شباهت زیادی به زیره و انیسون دارد. ارتفاع این گیاه به ۳۰ الی ۹۰ سانتی متر می‌رسد. میوه یا تخم‌های آن به رنگ قهوه‌ای و بیضی هستند و بوی تند و تیزی هم دارند. این بو هم به دلیل وجود تیمول در ترکیب آن است.
این گونه بیشتر در کشورهای هند، افغانستان، مصر و بخش‌هایی از ایران رشد می‌کند. استان‌های خراسان، کرمان، اصفهان و فارس محل کشت این گیاه دارویی هستند. از تمام قسمت‌های آن مانند تخم و برگ در طب سنتی استفاده می‌کنند. حتی عرق این گیاه را می‌گیرند، زیرا خواص بسیار زیادی دارد.
نام دیگر زنیان چیست
گیاه زنیان با نام‌های دیگری هم در متون طب سنتی ایرانی دیده می‌شود. در زبان انگلیسی به این فراورده طبیعی Carom seeds یا Ajwain seeds می‌گویند. همچنین در برخی مناطق هند این گیاه را با نام Omam می‌شناسند. همچنین اگر نام‌های زیر را در مطالب علمی طب سنتی دیدید تعجب نکنید، زیرا منظور همین گیاه است:
- نانیون
- انیسون بری
- اجواین
- نانخواه
- کمون حبشی
- دانه کشیش
- اسپری کای
طبع زنیان
این گونه گیاهی از نظر طب سنتی دارای طبع گرم و خشک است. به همین دلیل هم افرادی که دچار سردی مزاج، نفخ، سوءهاضمه یا سنگینی معده هستند می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین اگر همیشه با خوردن ماست، دوغ یا خوراکی‌های سرد دل درد می‌گیرید یا به اصطلاح سردی‌تان می‌شود می‌توانید از تخم این گیاه استفاده کنید تا به تعادل طبع برسید.
افرادی که طبع گرمی دارند، دچار گرگرفتگی می‌شوند و همیشه گرمشان است، باید این گونه را با مصلح مصرف کنند. دوغ، زردآلو، ماست، خیار، سکنجبین و عرق کاسنی از مصلحات این گیاه هستند و میزان گرمی آن را کاهش می‌دهند.
| کاربرد در طب سنتی | توضیح کوتاه |
|---|---|
| گرم‌کننده بدن | رفع سردی معده و اندام‌ها |
| بادشکن و ضدنفخ | کاهش گاز و ورم معده |
| ضد بلغم | تعادل مزاج و کاهش رطوبت بدن |
| تقویت معده و کبد | بهبود هضم و عملکرد گوارش |
| ضدسرفه | کمک به رفع سرفه و تنگی نفس |
| برطرف‌کننده درد | تسکین دل‌پیچه و دردهای ناشی از سردی |
خواص عرق زنیان
عرق زنیان یکی از فراورده‌های این گیاه است که محبوبیت زیادی دارد. این عرق یکی از پرکاربردترین داروهای سنتی است که می‌تواند در بهبود بسیاری از مشکلات سلامتی موثر باشد. وقتی تخم این گیاه را در دستگاه تقطیر می‌ریزند عرق آن به دست می‌آید. این عرق دارای ترکیباتی مثل تیمول، لینالول و آلفا – پینن است که برای سلامتی مفید هستند. از مهم‌ترین خواص این عرق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود عملکرد دستگاه گوارش: عرق این گیاه خاصیت ضد نفخ دارد و چون گرم است می‌تواند دل درد و سردی معده را برطرف کند. وقتی دستگاه گوارش و معده گرم شوند عملکرد آنها بهبود پیدا می‌کند. این عرق همچنین باعث بهبود هضم می‌شود. اگر بعد از خوردن غذا احساس سنگینی می‌کنید، دچار حالت تهوع می‌شوید و ترش می‌کنید می‌توانید از این عرق استفاده کنید.
- ضد عفونی کننده: یکی دیگر از خواص این عرق ضد عفونی کنندگی است. ای گیاه دارای ترکیبات ضد عفونی کننده و ضد قارچ است که می‌تواند عفونت‌های مربوط به گلو، دهان، دستگاه گوارش و مجاری ادراری را کاهش دهد.
- تقویت سیستم ایمنی: عرق این گیاه بدن را ضد عفونی و پاک‌سازی می‌کند و از این طریق در تقویت سیستم ایمنی مفید است. اگر زود به زود بیمار می‌شوید می‌توانید از این عرق برای پیشگیری از بیماری استفاده کنید.
- کاهش درد و اسپاسم: عرق این گیاه برای کاهش دردهای عضلانی، دل درد دوران قاعدگی، دل درد به خاطر سردی و دل پیچه مفید است.
- تنظیم چربی و قند خون: قند و چربی یا همان کلسترول خون دو عامل برای بسیاری از بیماری‌ها هستند. این عرق می‌تواند چربی و قند خون را کنترل کند. البته در کنار آن باید رژیم غذایی درستی هم داشته باشید.
- درمان سرفه: یکی دیگر از خواص عرق زینان درمان سرفه است. این عرق با خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی که دارد التهابات گلو را برطرف کرده و باعث کاهش سرفه می‌شود.
- خاصیت ضدعفونی‌کنندگی و ضدالتهابی آن به باز شدن مجاری تنفسی کمک می‌کند و در درمان سرفه‌های خشک و آسم مؤثر است.
طریقه مصرف زنیان
طریقه مصرف این گیاه روش‌های مختلفی دارد که هر کدام برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه رایج‌ترین روش‌های مصرف آن را برای شما آورده‌ایم:
- دمنوش: برای درست کردن دمنوش این گیاه در ابتدا مقداری از تخم آن را داخل یک لیوان آب جوش بریزید و در قوری یا لیوان دمنوش دم کنید. شما می‌توانید این دمنوش را روزی دوباره و به جای چای مصرف کنید و ز خواص آن بهره‌مند شوید.
- پودر زنیان: یکی دیگر از روش‌های مصرف این گیاه به صورت پودر است. شما می‌توانید تخم‌های خشک این گیاه را در آسیاب پودر کنید و بعد از غذا نصف قاشق چای خوری مصرف کنید تا باعث بهبود هضم شود.
- عرق: یکی از پرکاربردترین فراورده‌های این گیاه عرق آن است. شما می‌توانید این عرق را برای تاثیر بیشتر و سریع‌تر میل کنید. خوردن این عرق بعد از غذا باعث بهبود هضم و گوارش می‌شود.
طبع عرق زنیان
طعم عرق این گیاه هم مانند خود آن گرم و خشک است؛ بنابراین افرادی که مزاج سردی دارند می‌توانند بدون ایجاد مشکل از آن استفاده کنند. افراد گرم مزاج باید در مصرف این عرق تعادل را رعایت کنند. همچنین مصرف این عرق نیازمند استفاده از مصلح‌ها است. اگر افراد گرم مزاج این فراورده را به تنهایی مصرف کنند ممکن است دچار گرگرفتگی، عطش، تشنگی زیاد، خشکی دهان و گلو و… شوند.
طریقه مصرف عرق زنیان
برای اطلاع از روش مصرف این عرق در ابتدا باید ببینید که هدفتان از مصرف آن چیست. استفاده از عرق این گیاه برای هر مشکلی به یک شیوه انجام می‌شود. در ادامه به روش‌های مصرف عرق زنیان اشاره می‌کنیم:
- تقویت سیستم گوارشی: شما می‌توانید نیم ساعت بعد از ناهار و شام نصف فنجان از این عرق میل کنید. این کار به بهبود هضم و جلوگیری از نفخ و دل درد کمک می‌کند. همچنین می‌توانید نصف استکان عرق زینان را با نصف فنجان عرق نعنا ترکیب کرده و بعد از غذا میل کنید. این ترکیب ضد نفخ است و اثرات بسیار خوبی دارد.
- کاهش کلسترول: اگر چربی خون دارید میتانید هر روز صبح ناشتا نصف فنجان از این عرق را با کمی آب ترکیب کرده و میل کنید. این کار سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد و چربی‌ها را می‌سوزاند.
عرق زنیان برای لاغری شکم
یکی از بهترین خواص این عرق لاغری شکم است. این کاربرد در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته و به شما کمک می‌کند تا شکم خود را آب کنید. روش کار عرق زنیان برای لاغری شکم افزایش سوخت و ساز بدن است. این عرق به دفع چربی‌های اضافه شکم کمک می‌کند. همچنین اشتهای شما را کاهش می‌دهد تا کمتر بخورید و لاغر شوید.
این فراورده گیاهی یک سری ترکیبات دارد که باعث تحریک آنزیم‌های گوارشی و افزایش حرارت درونی بدن می‌شوند. در نتیجه چربی‌ها به صورت طبیعی کاهش پیدا می‌کنند. این عرق نفخ را کاهش می‌دهد و از این طریق هم باعث صاف‌تر شدن شکم شما می‌شود.
طریقه مصرف عرق زنیان برای لاغری شکمی
اگر می‌خواهید شکم لاغری داشته باشید و چربی‌های آن را از بین ببرید می‌توانید عرق زینان را به روش‌های مختلف مصرف کنید. در ادامه به این روش‌ها اشاره می‌کنیم:
- صبح ناشتا: شما می‌توانید نصف استکان از این عرق را با یک لیوان آب ولرم مخلوط کرده و قبل از صبحانه میل کنید. این کار هم سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد و هم باعث کاهش اشتها می‌شود.
- قبل از خواب: اگر مشکل معده ندارید شب‌ها قبل از خواب کمتر از نصف استکان از این عرق را با آب ترکیب کرده و میل کنید. بعد از دو الی چهار هفته مصرف منظم این عرق شاهد کاهش نفخ و کاهش وزن خواهید بود.
بهترین زمان مصرف عرق زنیان برای لاغری
بهترین زمان مصرف عرق زنیان برای لاغری صبح ناشتا و شب قبل از خواب است. زیرا در این زمان‌ها معده در حال استراحت است و وقت بیشتری برای جذب مواد موثر این فراورده دارد. البته اگر مشکل معده مانند سوءهاضمه یا زخم معده دارید بهتر است این داروی گیاهی را بعد از غذا میل کنید تا معده‌تان اذیت نشود.
عوارض عرق زنیان
همان‌طور که گفتیم، این گیاه مزایا و فواید زیادی برای سلامتی دارد، اما مصرف بی رویه آن می‌تواند مشکلاتی را برای شما ایجاد کند. در ادامه درباره عوارض مصرف این فراورده طبیعی با شما صحبت می‌کنیم:
- تحریک معده: این گیاه برای معده مفید است، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث سوزش، زخم معده یا رفلاکس شود.
- افزایش حرارت بدن: افراد گرم مزاج باید این گیاه را به همراه مصلح مصرف کنند. در غیر این صورت ممکن است دچار گرمی بیش از حد، گرگرفتگی، تشنگی و عطش شوند.
- دوران بارداری: مادران باردار و شیرده نباید بدون مشورت با پزشک از این گیاه مصرف کنند. عرق زینان می‌تواند باعث تحریک رحم شود و حتی بارداری را با مشکل مواجه کند.
- خشکی پوست: یکی دیگر از عوارض مصرف بیش از حد این عرق خشکی پوست است. این مورد به دلیل طبع گرم و خشک آن اتفاق می‌افتد. اگر پوست خشکی دارید از مصرف زیادی این عرق خودداری کنید.
خواص زنیان در لاغری
زینان برای لاغری هم مفید است. اگر اضافه وزن دارید می‌توانید از این گیاه برای لاغر شدن استفاده کنید. البته مصرف این گیاه به تنهایی کافی نیست، بلکه باید در کنار آن رژیم غذایی سالمی داشته باشید و ورزش کنید. این گیاه از طریق روش‌های زیر به لاغری کمک می‌کند:
- افزایش سوخت و ساز بدن
- تقویت معده و کاهش اشتها
- کاهش جذب چربی در بدن
- هضم سریع‌تر و بهتر غذا
- کاهش نفخ معده و روده
- پاک‌سازی بدن
- کاهش کلسترول خون
خواص زنیان برای مردان
این گیاه خواص زیادی برای مردان دارد. در ادامه به خواص و کاربردهای این فراورده طبیعی بر روی سلامت مردان اشاره می‌کنیم:
- افزایش میل جنسی: این گیاه طبع گرمی دارد و از این رو باعث تقویت اندام‌های جنسی مردان می‌شود. همچنین جریان خون در اندام‌های جنسی را افزایش می‌دهد و باعث افزایش میل جنسی می‌شود.
- بهبود گوارش و هضم: اکثر آقایان به دلیل پرخوری و نداشتن رژیم غذایی مناسب معمولا دچار نفخ و معده درد می‌شوند. این گیاه با کاهش نفخ به بهبود گوارش و تقویت سیستم گوارشی کمک می‌کند.
- کاهش درد عضلات: مردانی که فعالیت بدنی زیادی دارند یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند معمولا دچار دردهای عضلانی می‌شوند. این گیاه با خاصیت ضد التهاب و ضد گرفتگی به کاهش دردهای عضلانی می‌انجامد.
- رفع خستگی: زنیان گرم است و می‌تواند انرژی را افزایش دهد. آقایان بعد از روزهای خسته کننده می‌توانند از این گیاه به عنوان دمنوش استفاده کنند و انرژی خود را افزایش دهند.
خواص زنیان برای کبد چرب
کبد چرب هم یکی از مشکلاتی است که در نتیجه افزایش وزن و افزایش کلسترول خون ایجاد می‌شود. اگر این بیماری را کنترل نکنید ممکن است خطرات تهدید کننده‌ای برای سلامتی داشته باشد. زینان با ترکیبات آنتی اکسیدانی که دارد بدن را پاک‌سازی می‌کند و چربی کبد را کاهش می‌دهد. از دیگر فواید این گیاه برای این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دفع سموم و مواد مضر از کبد و کمک به این عضو از بدن در پاک‌سازی بدن
- تقویت کبد
- کاهش کلسترول یا همان چربی مضر خون
- تنظیم آنزیم‌های کبدی و در نتیجه کاهش چربی کبد
- بازسازی سلول‌ها و بافت‌های کبد
خواص زنیان برای باردار شدن
زنیان می‌تواند رحم را تقویت کند، التهابات و عفونت‌ها را از بین ببرد و در باروری نقش موثری داشته باشد. این گیاه با تنظیم دوره‌های قاعدگی، افزایش جریان خون در رحم، افزایش تخمک گذاری و همین‌طور تقویت تخمدان‌ها باعث افزایش قدرت باروری خانم‌ها می‌شود.
این گیاه همچنین دارای ترکیبات نتی اکسیدانی است و از ورود رادیکال‌های آزاد به بدن جلوگیری می‌کند. همین موضوع باعث کاهش استرس می‌شود و قدرت باروری را افزایش می‌دهد. این گیاه همچنین میل جنسی آقایان را افزایش می‌دهد و در باروری تاثیرگذار است. البته به دلیل تاثیرات زیادی که این گیاه بر روی رحم دارد باید تحت نظر پزشک از آن استفاده کنید، زیرا تحریک بیش از حد رحم در نتیجه استفاده از آن می‌تواند جلوی بارداری را بگیرد.
داروی گیاهی زنیان
شربت گواران یکی از فرآورده‌های گیاه زنیان است که فواید متعددی برای بدن دارد. این شربت با تمرکز بر اصول طب سنتی و به‌صورت علمی تولید شده و ترکیب اصلی آن عصاره آبی زنیان (Trachyspermum copticum L) است. شربت گواران سنابل دارو به عنوان بادشکن، مسکن دل‌درد و دل‌پیچه، درمان‌کننده تهوع و برطرف‌کننده رطوبت زیاد معده شناخته می‌شود.
مطالعات جدید نشان داده‌اند که این شربت به دلیل وجود عصاره زنیان اثرات درمانی فراوانی دارد. گواران به تقویت دستگاه گوارش، بهبود هضم، پاک‌سازی بدن، کاهش سرفه‌های مزمن و محافظت از کبد کمک می‌کند.
اگر به دنبال یک داروی گیاهی مطمئن و مؤثر برای بهبود عملکرد گوارش و سلامت عمومی بدن هستید، می‌توانید شربت گواران سنابل دارو را از داروخانه‌ها یا وب‌سایت رسمی سنابل دارو تهیه کنید و از خواص طبیعی زنیان بهره‌مند شوید.
