دکتر محسن خلیلی، دکتر محسن ناصری، دکتر غلامعلی نادری و مسعود اطیابی
چکیده:
مقدمه و هدف: با توجه به تغییرات سیستم عصبی مرکزی به دنبال مصرف مزمن مرفین که منجر به وابستگی و اعتیاد میگردد. همچنین به علت عدم درمان قطعی یا نبود فرآیندهای پیشگیری برای ایجاد وابستگی به مواد مخدر، از طرفی با توجه به توصیه های زیاد برای مصرف داروهای گیاهی بخاطر ارزانی، در دسترس بودن و عوارض جانبی کمتر، در این تحقیق اثر مصرف یکی از این گیاهان بر روند اعتیاد بررسی میگردد. هدف از این مطالعه بررسی اثر مصرف مزمن بذر گیاه داتوره بر کمیت های رفتاری سندرم ترک مرفین به عنوان مهمترین شاخص وابستگی و اعتیاد بوده است.
مواد و روش ها: حیوانات تحقیق با مصرف افزایشی مرفین از طریق آب آشامیدنی طی 21 روز معتاد میشدند. پس از ایجاد وابستگی برای مشاهده کمیت های رفتاری سندرم ترک فارماکولوژیک در گروه مربوطه، نالوکسان (mg/kg: i.p 2/5) تزریق و علائم سندرم ترک تا 40 دقیقه بعد از تزریق مشاهده میشد. در گروه سندرم ترک فیزیولوژیک 48 ساعت بعد از قطع مصرف مرفین علائم ثبت میگشت. در گروههای مورد درمان دوزهای موثر داروهای مورد نظر به شکل خوراکی طی مدت مصرف مرفین به حیوانات خورانده میشد.
نتایج: نتایج حاصل از بررسی اثر دوزهای مختلف داتوره مقدار mg/kg 70 را به دوز موثره نزدیک نشان داد. از علائم قابل شمارش در سندرم ترک فیزیولوژیک رفتار انزال توسط داتوره و متادون نسبت به گروه کنترل کاهش معناداری پیدا کردند(0/05>p). همچنین رفتار دندان قروچه توسط متادون و رها نسبت به گروه کنترل کاهش معناداری پیدا کرد(0/05>p). از طرفی بروز علامت غیر قابل شمارش اسهال توسط عصاره گیاه داتوره و متادون به مقدار بارزی نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. از رفتارهای سندرم ترک فارماکولوژیک علائم غیر قابل شمارش رفتار حرکت سگ خیس و کاهش وزن توسط داتوره، و رفتار پریدن توسط داتوره، متادون و رها نسبت به گروه های کنترل خود کاهش معناداری یافتند(به ترتیب 0/05 و 0/01>p). همچنین رفتار انزال توسط داتوره و متادون و رفتار دندان قروچه توسط سه داروی داتوره، متادون و رها کاهش یافت که نسبت به گروه های کنترل خود تفاوتشان معنادار بود. علاوه بر اینها رفتار غیرقابل شمارش اسهال در سندرم ترک فارماکولوژیک به شکل بارز توسط عصاره داتوره و متادون کاهش یافته است.
نتیجه گیری: با توجه به مقایسه داده های به دست آمده در مطالعه حاضر میتوان چنین نتیجه گرفت که درمقایسه با داروی متادون، علیرغم اثرات پراکنده عصاره گیاه بر کمیت های سندرم ترک فیزیولوژیک در کل اثر آن بر این کمیت ها بارز نیست. اما بررسی اثر داروی متادون و عصاره گیاه بر کمیتهای سندرم ترک فارماکولوژیک اثر معنادارتر عصاره را بر این کمیت ها نشان میدهد. تحقیقات تکمیلی برای بررسی ترکیب موثره عصاره و مسیر آبشاری دقیق این ترکیب بر روند وابستگی به مرفین مد نظر بوده که در مطالعات بعدی انجام خواهد گرفت.
